Finan­ciële gezondheid Gemeente Alkmaar

Indiendatum: jan. 2025
Antwoorddatum: 11 feb. 2025

Geachte leden van de raad,

Het lid van de raad, dhr. Pınar, heeft ons op 22 januari 2025 de volgende raadsvragen gesteld over “financiële gezondheid van de gemeente Alkmaar”. In deze brief leest u onze reactie, overeenkomstig art. 42 Reglement van Orde voor vergaderingen van de raad. 

Vraag 1. 
Dit onderzoek was in vorige jaren ook uitgevoerd. Alkmaar scoorde in de eerdere versies van dit rapport, in 2020 en 2021, 9. Vorig jaar nog een 6, en dit jaar 3,3. PvdD Alkmaar vindt deze trend zorgwekkend. Deelt het college dezelfde zorg? Indien nee, waarom?   

Antwoord 
Nee, zoals toegelicht in de raadsvergadering van 23 januari 2025 heeft het college aan uw raad P&C-documenten aangeboden waarin de tekorten expliciet inzichtelijk worden gemaakt conform VNG-advies. 

Vraag 2. 
Onder de financiële indicatoren vindt PvdD Alkmaar de scores van onze gemeente op netto schuldquote en op de belastingcapaciteit zorgwekkend. Deelt het college deze mening? Indien nee, waarom? 

Antwoord 
Wij delen deze mening niet. De financiële indicator ‘netto schuldquote’ blijft in 2026 onder de 100% waarbij de VNG een percentage boven de 130 als onvoldoende kwalificeert.  En wat betreft de lage gemeentelijke lasten voor onze Alkmaarders, daar zijn wij juist trots op. 

Vraag 3. 
De VNG adviseert in het kader van anticipatie op het “ravijnjaar” niet blind te staren op bezuinigingen, maar (ook) in te zetten op het benutten van de vrije reserves. Is het college voornemens om de vrije reserve te benutten voor het overbruggen van het ravijn?  

Antwoord 
Er zijn op dit moment geen plannen om reserves in te zetten. Er volgen nog dialoogsessies met uw raad.  

Vraag 3.1.
Zo ja: is hierover het gesprek reeds aangegaan met de toezichthouder (provincie) omtrent de voorwaarden waarop dit mogelijk is. Indien nee, waarom?  

Antwoord 
N.v.t.  

Vraag 3.2
Zo ja: BDO constateert dat Alkmaar in de periode 2024-2028 afstevent op een ratio begrotingssaldi/eigen vermogen van -54,1%. Deelt het college de mening dat het opvangen van begrotingstekorten niet enkel door middel van het aanspreken van de vrije reserve mogelijk is? Indien nee, waarom?  

Antwoord 
N.v.t.   

Vraag 4. 
Het college kan ook vanuit het rapport zien dat de belastingcapaciteit van Alkmaar een van de laagste in Nederland is. Met andere woorden, het onbenutte belastingpotentieel is hoog. PvdD Alkmaar is van mening dat een meer realistisch belastingbeleid, dat meer in lijn ligt met vergelijkbare Nederlandse gemeenten, een van de opties moet kunnen zijn m.b.t. het overbruggen van ravijnjaar en daarna. Deelt het college onze mening? Indien nee, waarom?  

Antwoord 
Nee. Tijdens de raadsbehandeling van de Programmabegroting 2025, d.d. 4 november 2024, is de motie ‘Begroting scenario’s voor 2026’ behandeld. Het college heeft daarop aangegeven niet voornemens te zijn de lokale lasten te verhogen om het gat te dichten dat geslagen zal worden als het Rijk niet over de brug komt. In woorden van gelijke strekking hebben wij ook geantwoord op de raadsvragen van GL en PvdA d.d. 16 december 2024 inzake ‘Stop de koude sanering in het sociale domein’ 

Vraag 5.
In het krantenartikel in NHD van 22.1.2025 legde de wethouder het ‘lage lokale lastenbeleid’ van het college als iets dat het college trots erop is. PvdD is van mening dat een onrealistische lokale belastingpolitiek negatieve gevolgen kan hebben. Door gebrek aan financiële middelen kan onze gemeente bijvoorbeeld openbare plekken minder onderhouden of diverse openbare faciliteiten moeten afschalen. Deelt het college de mening van PvdD Alkmaar?  

5a. Indien nee, waarom?  

5b. Indien ja, hoe gaat het college zo’n negatieve ontwikkeling voorkomen? Heeft het college een ‘Plan B’? Indien ja, wat is dat?  

Antwoord 
Nee, lage gemeentelijke lasten zien wij als een groot pluspunt van onze gemeente. Mocht het Rijk de Nederlandse gemeenten niet compenseren voor het ‘ravijn’ dan zullen er keuzes gemaakt moeten worden. Daarvoor worden nu de dialoogsessies met uw raad ambtelijk voorbereid om dit gesprek met uw raad aan te kunnen gaan. Dit heeft het college steeds ‘Plan B’ genoemd. 

Vraag 6.
6a.  Heeft het college kennisgenomen van de aanbevelingen in het rapport?  

6.b  Indien ja, welke van deze aanbevelingen vindt het college toepasselijk voor Alkmaar en welke kan het college overnemen? Waarom?  

Antwoord 
Het college heeft met de Programmabegroting 2025 voorstellen gedaan voor het beleid komend jaar. Uw raad heeft dit vastgesteld. De conclusies van BDO laten wij aan hen.  

Vraag 7a..
Vorig jaar heeft het college de raad geïnformeerd dat het college in 2025 de raad een aantal (bezuiniging)scenario’s zouden voorstellen. Hoever is het college op dit moment met het formuleren van deze scenario’s? Wanneer kunnen we hierover van het college de eerste voorstellen ontvangen?  

Antwoord 
Momenteel wordt dit ambtelijk voorbereid. In aanloop naar de eerste bijeenkomst op 13 maart a.s. zult u de beloofde informatie ontvangen wanneer gereed. 

Vraag 7b. 
Gaat het college bij deze scenario’s ook voorstellen over onbenutte belastingcapaciteit meenemen? Indien nee, waarom?   

Antwoord 
Zie beantwoording van vraag 4.  

Vraag 8.
Tijdens de rondvraag van de raadsvergadering op 23.1.2025 legde de wethouder de cijfers, die naar de uitkomst van het BDO-onderzoek leiden, als een ‘bewuste keuze’ uit. Volgens het college hebben de cijfers een signaalfunctie richting de Rijksoverheid. Is het college van plan om met meerdere (regio)gemeenten samen op te trekken in de a.s. periode er aan de boodschap kracht bij te zetten?    

Antwoord 
In het door u bij vraag 5 geciteerde artikel wordt hier reeds op gezinspeeld door behalve de Alkmaarse ook de Castricumse wethouder financiën aan te halen.