Motie Carnivoor? Geef het door!

De gemeenteraad van Alkmaar, bijeen op 14 maart 2019;

Constaterende dat:

• De voedselkeuze in sterke mate wordt bepaald door het aanbod en de sociale norm; [1]
• Het concept ‘Carnivoor? Geef het door!’ van professor Henriëtte Prast hierop inspeelt door vegetarische/plantaardige maaltijden als uitgangspunt te nemen in de menukaart, met behoud van volledige keuzevrijheid;
• Dit een laagdrempelige manier is om mensen te helpen hun voedselpatroon te veranderen;
• De industriële productie van vlees, vis en zuivel voor milieuschade en dierenleed zorgt; [2] [3]
• Milieu- en gezondheidsrisico’s van vlees-, vis- en zuivelconsumptie door steeds meer experts worden erkend; [4]
• Het aantal flexitariers, vegetariërs en veganisten elk jaar toeneemt; [5]
• Bij bijeenkomsten die de gemeente organiseert voornamelijk gerechten met vlees of vis worden geserveerd;
• Men ook tijdens raadsvergaderingen bij snacks nog steeds alleen de keuze heeft tussen vlees of zuivel;

Overwegende dat:

• Een voedingspatroon bestaande uit minder dierlijke producten kan bijdragen aan het behalen van de klimaatdoelen; [3]
• Voor vegetariërs, laat staan veganisten, er weinig keuzevrijheid is;
• Veel wetenschappers oproepen tot een dieet met minder dierlijke eiwitten; [6]
• De gemeente een voorbeeldfunctie heeft, o.a. op het gebied van duurzaamheid;

Verzoekt het college:

• Analoog aan het concept ‘Carnivoor? Geef het door!’ van prof. Henriëtte Prast op alle door de gemeente georganiseerde bijeenkomsten standaard vegetarische gerechten met ook voldoende volledig plantaardige alternatieven te serveren, behalve voor die aanwezigen die tevoren andere eetwensen hebben opgegeven (bijvoorbeeld vlees of vis);
• In navolging hiervan dit ook tijdens de vergaderingen en bijeenkomsten van de gemeenteraad in te voeren;
• In bestaande contracten met cateraars hier met klem om verzoeken om dit binnen de kaders van het contract op te lossen;
• Zodra er nieuwe contracten gesloten moeten worden dit als harde eis te stellen net als dat er zoveel mogelijk van biologische en lokale producten gebruikt gemaakt moet worden;

En gaat over tot de orde van de dag.

Janine Visser, Partij voor de Dieren
Roy Seignette, Groen Links

Toelichting:

Klimaat, milieu, gezondheid en dierenwelzijn wordt door burgers steeds belangrijker gevonden. Wat je op je bord legt speelt daarbij een grote rol.

Neem nu de Duitse overheid. Die hebben in augustus vorig jaar besloten dat tijdens alle officiële gelegenheden van de regering vegetarisch gedineerd zal worden. Volgens de Duitse minister van milieu wil de overheid het goede voorbeeld geven in de strijd tegen klimaatverandering. “Dit is beter voor het milieu dan vlees en vis eten.” De voorschriften gaan trouwens nog een stukje verder. Zo moeten de producten bij voorkeur ook biologisch, passend bij het huidige seizoen, lokaal en/of fairtrade zijn. Voor een land dat qua keuken bekend staat om onder andere schnitzel, curry- en braadworsten toch een vrij revolutionaire maatregel.

In eigen land heeft het Ministerie van OCW inmiddels ingevoerd dat alle maaltijden daar standaard vegetarisch zijn. Tenzij je toch liever vlees of vis wilt. In dit systeem behoudt iedereen maximale keuzevrijheid om vlees of vis te eten. Je moet het alleen even doorgeven. Het is een vriendelijke manier om de sociale norm aan te passen. Hetzelfde gaat op voor de Universiteit Utrecht en de Utrechtse gemeenteraad. [7]

Het blijkt trouwens dat waar het concept carnivoor, geef het door wordt ingevoerd het percentage dat aangeeft iets anders te willen eten niet wezenlijk veranderd, 80 procent van de mensen kiest namelijk altijd voor 'de standaardoptie', ongeacht wat deze is. Door de standaard vegetarisch te maken, boek je een enorme winst op het gebied van klimaat, milieu, gezondheid en dierenwelzijn. Dat is ook precies het punt dat prof. Henriëtte Prast (ex-senator D66), bedenker van dit concept, maakt. Haar specialiteit is gedragseconomie. Deze vorm van economie gaat ervan uit dat de context waarin mensen leven, de sociale norm zogezegd, bepalend is voor het gedrag en de keuzes van mensen. Iedereen eet vlees, omdat iedereen vlees eet. Het lijkt alsof dit de keus is die iedereen maakt, maar het is slechts een gewoonte, geen bewuste keuze. Voeg daarbij het feit dat mensen niet graag afwijken van de heersende sociale norm en er liever bij horen dan een buitenbeentje zijn, dan krijg je een systeem dat zichzelf in stand houdt. Juist hier kan de gemeente een voorbeeldfunctie vervullen om dat patroon te doorbreken. Wat raadsleden en andere medewerkers thuis doen daar zijn ze uiteraard helemaal vrij in. Maar in de werkomgeving moet je het voortouw nemen en het goede voorbeeld geven.

Het RIVM, het Voedingscentrum, de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur, het Planbureau voor de Leefomgeving, maar ook de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, de FAO, de WHO, de Wereldbank, ze zeggen stuk voor stuk hetzelfde, in wetenschappelijk onderbouwde rapporten: Willen we de broeikasgassen substantieel omlaag brengen, willen we welvaartsziekten verminderen en de gezondheid bevorderen, willen we overbemesting, ontbossing en verlies aan biodiversiteit tegen gaan, willen we de wereld blijven voeden, dan staat als een paal boven water dat de huidige productiewijze van dierlijke eiwitten onhoudbaar is. We zullen minder vlees en meer plantaardig moeten gaan eten. Hieronder staan diverse linken met de cijfers en feiten.

Plantaardig is ook steeds meer de norm aan het worden binnen het bedrijfsleven. Medewerkers hebben er vaak nauwelijks erg in dat het om een plantaardige maaltijd gaat wanneer het smakelijk bereid wordt. En wanneer ze het wel weten, vinden ze het vaak wel prettig om een keer bewust geen vlees te eten.

Wat wij in de keuken beslissen, bepaalt niet alleen wat we vandaag op tafel zetten, maar vooral ook hoe de wereld van onze kinderen en kleinkinderen eruit zal zien.

[1] https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/invloed-sociale-omgeving-op-eetgedrag.aspx

[2] https://www.caringvets.nl/lees-verder-wglhd/

[3] https://www.pbl.nl/publicaties/minder-vlees-eten-levert-forse-klimaatwinst-op

[4] https://www.rivm.nl/publicaties/wat-ligt-er-op-ons-bord-veilig-gezond-en-duurzaam-eten-in-nederland

[5] https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vegetarisme-veganisme.aspx

[6] https://www.rli.nl/publicaties/2018/advies/duurzaam-en-gezond

[7] https://www.rtvutrecht.nl/nieuws/1849114/gemeente-utrecht-luncht-voortaan-vegetarisch.html

Stemming: PvdA en BAS stemden verdeeld, respectievelijk 3 voor en 1 tegen en 1 voor en 1 tegen.