Bij Lepanto begon de Victorie

Binnenkort is het weer zover: dan vieren Alkmaarders dat hun stad als eerste Nederlandse stad bevrijd werd van het Spaanse leger. Op 8 oktober 1573 werden de Spaanse troepen onder leiding van Don Frederik door de burgers van Alkmaar en de watergeuzen die hier gelegerd waren (onder leiding van Jacob Cabeliau) ontzet door de dijken door te steken. Dit ontzet wordt jaarlijks gememoreerd en groot gevierd door heel veel Alkmaarders.

Alkmaar is inmiddels een kosmopolitische gemeente met veel verschillende nationaliteiten onder haar inwoners. Het Alkmaars ontzet is voor altijd gelinkt aan een van die nationaliteiten: de Turkse. Want wist u dat de voorouders van de grootste minderheid van Alkmaar een cruciale rol hebben gespeeld in de overwinning van Alkmaar? Ik neem u mee terug in de tijd!

De 16e eeuw was een eeuw van godsdienstoorlogen. Niet alleen van protestanten tegen katholieken, zoals in de Nederlanden het geval was, maar ook van moslims tegen christenen. In die tijd was het islamitische Ottomaanse Rijk, waar Turkije uit voortkwam, een machtig rijk in Europa geworden. De Ottomanen voerden vele veldslagen uit tegen de legers van het naburige Habsburgse Rijk, vernoemd naar het adellijke geslacht dat aan het hoofd stond van zowel Oostenrijk (en Hongarije), Spanje (en Portugal) en de Nederlanden.

In 1529 werd Wenen door de Ottomanen belegerd, wat min of meer het begin was van een eeuw lang oorlog tussen de Ottomanen en Habsburgers. In deze eeuw begon ook de Opstand in de Nederlanden en het begin daarvan viel samen met een beroemde zeeslag die plaatsvond op 7 oktober 1571. Deze zeeslag, de Slag bij Lepanto genaamd, maakte een einde aan de grote opmars van de Ottomanen in Europa. Maar deze slag kostte de overwinnaars een vermogen. De Spaanse schatkist was zo goed als leeg en veel geld om de Opstand in de Nederlanden te onderdrukken was er niet.

De slecht betaalde Spaanse troepen hadden geen hoog moraal toen ze voor de poorten van Alkmaar stonden. En toen de dijken werden doorgestoken, de Spanjaarden hun oorlogstuig niet meer konden bewegen in de drassige omringende landerijen, en de militairen zelf in de modder wegzakten, was de maat vol. Met ruim 500 slachtoffers aan Spaanse zijde gaf Don Frederik de opdracht de belegering van Alkmaar op te breken.

In Alkmaar werd zo de eerste echte victorie tijdens deze Opstand gevierd. Maar zonder de Ottomaans-Spaanse zeeslag van twee jaar eerder had de geschiedenis heel anders kunnen lopen. In zekere zin hebben wij onze overwinning dus te danken aan de oorlogen die de voorouders van onze Turkse inwoners voerden met de Spaanse overheersers. Zonder die oorlogen had Spanje al haar rijkdom kunnen inzetten in het neerslaan van de Opstand en was de Victorie zeker niet in Alkmaar begonnen. Ik zou daarom alle Alkmaarders met een Turkse achtergrond willen uitnodigen om hun aandeel in het ontzet van Alkmaar mee te vieren op 8 oktober, want zonder de offers van hun voorouders vele generaties geleden hadden wij wellicht niet dezelfde vrijheid gekend!