Verken­ningsfase

Donderdag 14 april was het duidingsdebat over de vastgelopen formatie. Fractievoorzitter Kıvılcım Pınar legt haarfijn uit hoe de Partij voor de Dieren dit ziet.

"Voorzitter, in onze nieuwe raad willen we ‘kort en bondig’ spreken. Daarom begin ik kort en bondig: de afgelopen verkenningsfase is, helaas, mislukt.

Na het lezen van het verslag van de verkenner, moet ik constateren dat wij, als PvdD, de afgelopen weken slecht op de hoogte gehouden zijn van wat zich op het lokale politieke toneel afspeelde. In totaal hebben we met de verkenner en de D66-fractie ongeveer 45 minuten gesproken. Om dat in perspectief te plaatsen: we zijn natuurlijk geen protagonist zoals sommige hoofdrolspelers in onze raad. En we zijn geen antagonist zoals sommige ex-hoofdrolspelers. Maar, ik wil met kracht benadrukken dat we géén figuranten zijn in dit scenario.

Waarom is de verkenning mislukt? Voorzitter, we begrijpen dat er een grote meerderheid was voor een akkoord op hoofdlijnen, gevolgd met een toetsing door het maatschappelijk middenveld en andere partijen. Na ruim een week kwam de verkenner met de suggestie om aan een groepje van vier partijen de taak te geven de grondslag te leggen van het nieuwe coalitieakkoord, én de overige partijen kunnen bij het kruisje tekenen als ze dat willen. Voorzitter, ik zet mijn vraagtekens bij deze gang van zaken. Ten eerste, waarom zouden we één winnaar en drie verliezers de hoofdrol geven en niet de partijen met de winst? Een van de gekozen partijen is ook nog eens de overduidelijke verliezer van de verkiezingen. Ten tweede: waarom de keuze voor partijen met een conservatieve signatuur, terwijl de uitslag een duidelijke progressieve meerderheid laat zien? En ten derde, waarom is de communicatie rondom de formatie zo gebrekkig en niet transparant? Glasheldere communicatie lijkt ons een vereiste voor succesvol en betrouwbaar beleid. Als we de nieuwe raadsperiode zó beginnen, kan het de komende jaren vaker misgaan.

Zo kom ik voorzitter, bij mijn eerste suggestie. De verkenners moeten wat ons betreft vaker communiceren tijdens het proces en ook beter onderbouwen waarom bepaalde keuzes gemaakt worden. Als 100% transparantie niet mogelijk is, vat ten minste samen, op welke grondslag beslissingen genomen worden. En maak daarbij geen onderscheid tussen partijen, neem iedereen mee. Als er duidelijke en open communicatie plaatsvindt, zal er ook minder behoefte ontstaan aan rondbellen, rondvragen en roddelen.

Tweede suggestie, voorzitter, is een politieke. Het advies van de verkenner is gebaseerd op de door álle fracties ingebrachte belangrijkste punten. De verkenner vraagt ons om op een akkoord te leunen dat wordt geschreven door vier partijen, waarvan we slechts met één gesproken hebben. Dat lijkt ons een omslachtig proces, dat bovendien geen recht doet aan de verkiezingsuitslag. We denken dat een ideaal hoofdlijnenakkoord twee karakteristieken bezit.

1-) De duidelijkste winnaars en de grootste partijen nemen het voortouw (dat wil niet zeggen dat de rest figuranten zijn, maar dat ze even moeten afwachten). We zien D66 & GL (2 van de 3 grote, waarvan eentje ook nog een winnaar) én BAS (de alle duidelijkste [lokale] winnaar) én LA (winnaar) een dun akkoord op hoofdlijnen schrijven. Ik benadruk het woord dun.

2-) De ziel van dit akkoord moet de karakteristieken van de verkiezingsuitslag bevatten; dus rekening houden met de progressieve meerderheid in de raad.

Dan kom ik nu bij de olifant in de kamer. Voorzitter, de kiezer heeft gesproken en D66 kreeg de meeste stemmen. Voor mij was dat geen verrasing. Ik heb zelfs tijdens een van de debatten gezegd, het FNV-debat in de bibliotheek, dat D66 grootste zou kunnen worden. Er was een vraag vanuit het publiek over de samenwerking tussen de progressieve partijen. Mijn antwoord was “Stel de vraag aan D66, want, zij hebben de sleutel in hun handen voor het volgende groene progressieve gemeentebestuur”. Dus voorzitter, laten we kijken wat de winnaar heeft beloofd aan onze inwoners: “We gaan verduurzamen voor het milieu”, “Minder auto’s in de binnenstad, voorkeur naar fiets en OV”, “Opvang van mensen die vluchten voor oorlog of onderdrukking” én, mijn favoriet van allemaal “We staan op een kantelpunt, waar de keuzes die we nu maken essentieel zijn voor de toekomst van onze gemeente, de inwoners en hun kinderen.” Ik hoor bijna onze eigen Esther Ouwehand spreken. Maar het is toch echt de gewaardeerde collega mevrouw Meijnen. Voorzitter, we steunen deze standpunten van harte. Tegelijkertijd, vragen we ons af, of deze ambities haalbaar zijn met de drie andere partijen. Ons antwoord is ‘nee’.

Voorzitter, we zijn een constructieve partij en willen de D66-collega’s graag helpen. Daarom ben ik in de archieven van onze politieke geschiedenis gedoken. Lokaal en landelijk. Voorzitter, het is 2022. Precies 50 jaar geleden bracht een groep van aarde- en systeemwetenschappers, ook wel bekend als de Club van Rome, een baanbrekend en revolutionair rapport uit: “De grenzen aan de groei”. Samengevat: ze constateerden dat oneindig groei op een eindige planeet onmogelijk is en het gekozen pad onze planeet op termijn onleefbaar gaat maken. Stel je voor, 50 jaar geleden wisten we dat al. 1972 was toevallig ook een verkiezingsjaar in Nederland, met een historisch politiek akkoord – Keerpunt ’72 – tussen D66, PvdA en de PPR (Politieke Partij Radicalen, zeg maar vintage GL). Dat akkoord was geïnspireerd door de bevindingen in ‘Grenzen aan de groei’. Eén van de architecten van dit akkoord was niemand minder dan Hans van Mierlo; een van de meest invloedrijke politici van ons land en oprichter van D66. In 1971, tijdens de algemene beschouwingen in de TK zei hij letterlijk het volgende: “De politiek staat voor een keuze. Iets doen of niets doen. Een beetje doen is niets, bedrog”. Voorzitter, ik trek de lijn door en kom ik naar het hier en nu. De bal ligt bij D66. Gaan ze het pad kiezen van dezelfde halve oplossingen en dezelfde gezichten van de afgelopen 20 jaar; óf het pad met nieuwe gezichten en echte oplossingen? Gaan we de rekening doorschuiven naar onze kinderen en kleinkinderen; óf gaan we daadkrachtig, groen en rechtvaardig handelen voor het eerlijk delen in een schoon Alkmaar? Gaan we niets doen of íets doen? Als D66 bij al deze vragen de tweede optie kiest, kunnen ze rekenen op onze steun en constructieve medewerking.

Voorzitter, ik rond mijn betoog af. Soms zeggen beelden meer dan een heleboel woorden. Ik heb uit de politieke archieven 2 foto’s gehaald, eentje uit 1972 en andere uit 2002. Mijn vraag aan D66 is: Welke foto vindt u beter? Deze (1) of toch deze (2) …?"