Schrif­te­lijke vragen over flits­be­zorg­diensten

Indiendatum: 13 jan. 2022

Geacht college,

In 2021 heeft een aantal bedrijven, ook bekend als ‘flitsbezorgdienst’, zich gevestigd in Nederland. De grootste spelers onder deze bedrijven zijn Getir, Gorillas, Zapp en Flink. Het verdienmodel van deze bedrijven is gebaseerd op het leveren van een klein aantal boodschappen bij de klant binnen 10 minuten. 3 van deze 4 bedrijven bezorgen van 8 uur ’s ochtends tot 12 uur ’s nachts, terwijl een van hen 24 uur per dag bezorgt. Sinds hun intrede op de Nederlandse markt, in Amsterdam, hebben deze bedrijven hun diensten inmiddels razendsnel uitgebreid naar een flink aantal andere steden [1].

1- Is het college op de hoogte van deze ontwikkeling?

In tegenstelling tot ‘klassieke’ boodschappenbezorgdiensten, zoals AH online, Jumbo of Picnic, is het businessmodel achter flitsbezorging gebaseerd op een zeer korte bezorgtijd, met een maximum van 10 minuten, met een elektrische fiets. Bij elke bezorgdienst wordt 1,80€ gerekend bovenop de bestelde producten. Om aan deze tijdbegrenzing te kunnen voldoen hebben deze bedrijven een hoog aantal pakhuizen – ‘dark stores’ – nodig, voor een dekking van de hele stad. Volgens de berekening van journalist Peter de Waard van De Volkskrant, moeten deze bedrijven ongeveer per elke 2 kilometer een dark store openen, anders zijn ze niet winstgevend [2]. Om een indruk te geven, alleen al in Amsterdam-West zijn er 9 dark stores.

Op 14.12.2021 verscheen in het Financieel Dagblad een artikel over de opkomst van flitsbezorgdiensten [3]. In het artikel kunnen we lezen dat de flitsbezorgdiensten met hun zogeheten dark stores en flitsbezorgers voor een stortvloed aan klachten zorgen, omdat ze hun dark stores midden in woonwijken moeten openen (anders zijn ze niet winstgevend). Klachten gaan onder meer over luidruchtige koeriers, intimidatie, een zee aan bezorgfietsen en afgezette straten door bevoorrading.

2- Hoe kijkt het college naar deze ontwikkelingen vanuit het perspectief van leefbaarheid in een stad en wijken?

3- Wat is de mening van het college als het om (fiets-)verkeersveiligheid gaat? Deelt het college de mening van PvdD Alkmaar dat een hoog aantal koeriers met elektrische fietsen, die wel met hoge snelheid door de wijken en binnenstad móeten rijden, hoge risico’s met zich meebrengt?

De bezorgers in dienst van deze bedrijven verdienen een zeer bescheiden uurloon plus een ‘prestatiebonus’ indien ze per uur meer dan 4 bezorgingen kunnen realiseren. Deze ‘riders’ hebben geen CAO, geen zondag- of nachttoeslag.

4- Deelt het college onze mening dat deze flitsbezorgdiensten weer een andere speler in de platformeconomie zijn, die van de deregulering en flexibilisering van de arbeidsmarkt gebruik willen maken en hun werknemers, vooral jongeren, zo min mogelijk willen betalen en uitbuiten? Zo nee, waarom?

5- Deelt het college onze zorgen dat een prestatiebonus, die afhankelijk is van minimaal 5 bezorgingen per uur (met andere woorden max 12 minuten per levering, heen en terug, inclusief bevoorrading voor de volgende dienst) alleen maar meer haast veroorzaakt? Is het college met ons het eens dat dit alleen maar de risico’s in het (fiets-)verkeer verhoogt?

Uit het artikel in het FD [3] blijkt dat meerdere gemeenten zich zorgen maken om de komst van flitsbezorgdiensten en dat de gemeente Amsterdam de strijd aangaat met de flitsbezorgdiensten:

“Een rondgang van het FD onder grote Nederlandse steden leerde dat zij worstelen met de komst van flitsbezorgers. Die kunnen zich zomaar in bedrijfspanden vestigen zonder een exploitatievergunning en een mobiliteitsplan in te dienen, met grote gevolgen voor de openbare ruimte. Wetgeving biedt nu geen houvast om hier iets tegen te doen, zeiden meerdere wethouders.

Amsterdam denkt nu toch een geitenpaadje te hebben gevonden. Omdat flitsbezorgers nieuw zijn en dus niet op de lijst met toegestane bedrijfsactiviteiten staan, handelen zij volgens de gemeente per definitie in strijd met het bestaande bestemmingsplan.”

Aan de hand van deze feiten wil de PvdD Alkmaar ook de volgende vragen aan het college stellen:

6- Wat vindt het college van een eventuele vestiging van flitsbezorgdiensten in Alkmaar? Is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat deze diensten voor overlast kunnen zorgen en ten koste kunnen gaan van de leefbaarheid in wijken en de binnenstad? Zo nee, waarom niet?

7.a- Gezien het feit deze bedrijven beginnend ‘multinationals’ zijn en achter zich groot ‘venture capital’ scharen, hoe schat het college de impact van deze bedrijven op Alkmaarse ondernemers, middenstand, detailhandel en lokale economie in zijn geheel?
7.b- Beseft het college dat deze flitsbezorgdiensten lokale winkels en supermarkten kunnen verdringen, en zo ja, hoe denkt het college dit te kunnen voorkomen?

8- Is het college bereid om te laten onderzoeken op welke wijze in Alkmaar het vestigen van flitsbezorgdiensten kan worden tegengehouden en/of het aantal vestigingen niet uit de hand te laten lopen? ​Zo nee, waarom niet?

9- Is het college bereid om te laten onderzoeken of het mogelijk is om alleen locaties buiten onze woonwijken (bijvoorbeeld industrieterreinen, e.d.) aan te wijzen als locaties voor dark stores? Zo nee, waarom niet?

10- Is het hierboven genoemde “geitenpaadje”, dat het gemeentebestuur van Amsterdam heeft gevonden, ook een mogelijkheid voor de gemeente Alkmaar om de komst van flitsbezorgdiensten tegen te houden? Zo nee, waarom niet?

[1] https://www.foodinspiration.com/be/wat-betekent-de-flitsbezorgrevolutie-voor-foodretail-en-foodservice/
[2] Zie onder voor het artikel 'Wat is het verdienmodel van flitsbezorging en hoe hoogt wordt de rekening ?' De Volkskrant op 12.1.2022
[3] https://fd.nl/bedrijfsleven/1422813/amsterdam-wil-magazijnen-van-flitsbezorgers-uit-de-stad-weren

****

Wat is het verdienmodel van flitsbezorging en hoe hoog wordt de rekening?

De kwestie

Lucky Luke schiet sneller dan zijn schaduw. Een flitsbezorger moet sneller fietsen dan zijn schaduw. Het minimumloon in Nederland is 11,06 euro per uur voor iemand van 21 jaar of ouder met een 36-urige werkweek. Flitsbezorgers rekenen 1,80 euro per keer om een boodschap binnen tien minuten op het juiste adres te brengen. Inclusief de afschrijvingskosten van de elektrische fiets moeten er al gauw zeven of acht bestellingen per uur worden gedaan om winst te kunnen maken.

In werkelijkheid moet de bezorger in drieënhalve minuut op de bestemming zijn en binnen drieënhalve minuut weer terug. Dan is er nog dertig seconden om te laden en te lossen. Zelfs met een speed pedelec lijkt dat ondoenlijk zonder medeweggebruikers omver te rijden. Slechts bezorgers met een jeugdloon kunnen even ademhalen.

Het neemt niet weg dat het aantal flitsbezorgers als paddenstoelen uit de grond schiet. Een jaar geleden was er nog geen enkele. Nu zijn er al vier actief: Gorillas, Flink, Getir en Zapp. En er staat nog een flink aantal in de startblokken. Ze rekenen allemaal 1,80 euro per keer aan bezorgkosten, boven op de winkelprijs. Het is zo goedkoop dat het volk zich in de handen wrijft over deze service. Vorige maand alleen al bestelden 700 duizend Nederlanders bij een flitsbezorger, toen ze ontdekten dat er geen toetje was of een ingrediënt ontbrak voor de kiproerbak, pasta met gebakken feta of Zweedse balletjes. Langzaam worden de fietspaden hiermee omgetoverd tot een 21ste-eeuwse versie van Lucky Lukes Wilde Westen.

De schijn wordt gewekt dat de flitsbezorgers goedkoper opereren omdat ze geen winkels hebben. Maar ze hebben wel pakhuizen nodig - 'dark stores' - waar een brede voorraad van producten moet worden aangehouden. Gorillas heeft alleen al tweeduizend producten in elk van de stores. En gezien de garantie van 10 minuten moeten er heel veel pakhuizen zijn. Een op elke twee kilometer. Als ze het hele land moeten coveren, zou Nederland in 2030 meer dark stores moeten tellen dan windmolens en supermarkten samen.

De daadwerkelijke kosten van een fietsbezorger - en nog niet eens een flitsende - zijn zeker 20 euro per uur. Eigenlijk is het een waardeloos verdienmodel. Gek genoeg steken investeerders er blindelings geld in. Wat platforms en biotech waren in de jaren tien, is flitsbezorging voor de jaren twintig. Miljarden stromen ernaartoe. En supermarktketen Jumbo ging al met een van de flitsbezorgers in zee uit angst de boot te missen.

Wie wint, is onduidelijk. Zelfs Picnic, waarvan de karretjes eerder als slakken dan als een wervelwind door de wijk gaan, weet nog lang geen geld te verdienen. Hetzelfde geldt voor vele maaltijdbezorgers. Het gevaar is dat flitsbezorgers met hun verdienmodellen veel maatschappelijke schade veroorzaken. Behalve wegpiraterij en bizarre werkdruk onder personeel kunnen ze ook lokale supermarkten wegconcurreren.

Voorlopig hebben de flitsbezorgers veel weg van de Daltons: de vier naïeve boeven in Lucky Luke. Ze bouwen luchtkastelen, maar eindigen als steenhouwers tussen vier muren.