Wederom kritische vragen over aanbe­ste­dingstraject Jeugd­zorgPlus

Indiendatum: okt. 2019
Antwoorddatum: 4 nov. 2019

Ter voldoening aan het bepaalde in artikel 42 van het Reglement van Orde voor vergaderingen van de raad, beantwoorden wij de gestelde vragen als volgt.

1. Wie hebben de eisen en tekst uitgeschreven voor de inkoopstrategie waar de kandidaten aan moesten voldoen?

De achttien gemeenten uit Noord-Holland-Noord vormen gezamenlijk de aanbestedende dienst van de aanbesteding JeugdzorgPlus. Zij hebben expliciet gekozen voor een aanbesteding mededingings-procedure met onderhandelingen. De aanbestedende dienst had als ambitie om - samen met de aanbieders en de relevante ketenpartners - mijlpalen te omschrijven waarin de beoogde resultaten werden vastgelegd. Meerdere JeugdzorgPlus-aanbieders - waaronder Parlan en Horizon - hebben deelgenomen aan dit voortraject. De Netwerkorganisatie regio Alkmaar voerde namens de aanbestedende dienst de penvoering bij deze aanbesteding. De feitelijke eisen en teksten zijn opgesteld door de ambtelijke projectgroep onder begeleiding van een externe inkoper (aanbestedingsjurist).

2. Bent u op de hoogte van het feit dat deze eisen nagenoeg exact voldeden aan het profiel van Horizon? Zo nee, waarom bent u daar niet van op de hoogte? Zo ja, wat is uw verklaring hiervoor?

Deze vraag lijkt te suggereren dat de eisen zouden zijn toegeschreven naar een specifieke aanbieder. Hier herkennen wij ons niet in.

De eisen zijn passend bij het specifieke aanbod van de JeugdzorgPlus en bij de landelijke doelstellingen en de eigen regionale wensen. De gunningscriteria betreffen: kleinschaligheid (bij voorkeur in de wijk), het netwerk betrekken en het verkorten van de verblijfsduur.

3. In het document over de inkoopstrategie wordt er al aan Horizon gerefereerd, notabene alsof het de huidige aanbieder is, terwijl Horizon op dat moment nog helemaal niet actief was in Noord-Holland. Hoe kan het dat in deze fase Horizon al genoemd wordt terwijl de aanbesteding nog moest beginnen?

Horizon wordt in de inkoopstrategie benoemd bij het onderdeel ‘bijzondere ontwikkelopgaven’. Het gaat hierbij om het aanbod JeugdzorgPlus voor jongeren onder de twaalf jaar. Horizon wordt genoemd als aanbieder omdat Horizon op het moment van aanbesteden als enige JeugdzorgPlus-aanbieder in Nederland dit aanbod kon leveren. Het product viel onder het Landelijke Transitiearrangement dat door de VNG voor alle Nederlandse gemeenten werd ingekocht.

Aan de inschrijvende partijen is door de NHN gemeenten gevraagd om hiervoor een aanbod in de eigen regio’s te ontwikkelen. In het inkoopdocument staat:

Vanaf 2019 valt de JeugdzorgPlus voor jongeren jonger dan 12 niet meer onder het Landelijk Transitie Arrangement (LTA). De gemeenten willen dit aanbod nog gedurende een jaar bij de huidige aanbieder Horizon afnemen. Gedurende dit jaar willen de gemeenten met de jeugdhulpaanbieders afspraken maken over een passende oplossing voor deze doelgroep in de eigen regio vanaf 2020. Dit zodat deze kinderen dichterbij hun eigen bekende woonomgeving kunnen blijven.

De andere ontwikkelopgave betreft JeugdzorgPlus-hulp voor de meest intensieve doelgroep. In dit deel wordt overigens verwezen naar de voormalige jeugdhulp-aanbieder Parlan.

4. Uit welke personen bestond de commissie die destijds een oordeel moest vellen over de aanbesteding? Wij willen hun namen, zodat we kunnen vaststellen of hun positie inderdaad onafhankelijk is geweest.

Als gevolg van de privacywetgeving zijn de namen van de commissieleden niet openbaar. Wel openbaar - en ook vooraf bekend gemaakt - is dat een commissie van zes personen de inschrijvingen beoordeelde. Uit elke regio werden twee medewerkers met inkoopexpertise en/of inhoudelijke expertise afgevaardigd voor de commissie.

Wij willen u wijzen op het vonnis van de rechtbank van 5 december 2018 waarin de rechter heeft geoordeeld - in de door Parlan aangespannen rechtszaak – dat er geen aanwijzingen zijn dat de commissieleden vooringenomen of partijdig zijn maar dat de beoordelingscommissie ter zake kundig was in de aanbesteding.

De beoordelingscommissie heeft naar eer en geweten hun taak uitgevoerd. Het college heeft volledig vertrouwen in hun oordeel.

5. Hoe kan het dat een aantal van deze commissieleden op sommige onderdelen maar liefst het maximale aantal van 10 punten toegekend hebben aan Horizon, terwijl zij nog geen enkele praktijkervaring hadden met Horizon?

De beoordeling van de inschrijvingen gaat altijd op basis van de aangeleverde documenten. Vooraf is in de aanbesteding aangegeven op welke criteria er gescoord kan worden en de ingediende aanbesteding is daarmee vergeleken. Als de aanbesteding volledig voldoet aan de eisen dan kan de maximale score verkregen worden. Er is geen sprake van een vergelijking op basis van ervaring, omdat het gaat om een nieuwe aanbesteding en nieuwe en bestaande aanbieders op dezelfde wijze mee moeten kunnen doen.

6. Klopt het dat er voor de gemeente Alkmaar een niet omschreven innovatiedoelstelling was ingevolge het Transformatiefonds?

Nee, deze aanname is niet juist Het regionale transformatieplan dat gerelateerd is aan het transformatiefonds, is van latere datum dan de inkoop JeugdzorgPlus is gestart.

7. Is het u bekend dat de gemeenten in het kader van de aanbesteding hebben bepaald dat Parlan geen JeugdzorgPlus meer mocht aanbieden in Transferium maar dat dit moest geschieden in kleinschaliger gebouwen onder het mom van innovatie?

Nee dit is niet juist. Gemeenten hebben niet bepaald dat Parlan geen JeugdzorgPlus meer mocht aanbieden in Transferium. Wel is kleinschaligheid, al dan niet in de wijk, een van de subcriteria van het criterium innovatie uit de aanbesteding. Tijdens de dialoogsessie met de aanbieders zijn innovaties gepresenteerd die goed passen bij de doelstellingen van de gemeenten (zie ook antwoord 1). Via de inschrijving konden aanbieders aangeven hoe zij dit wilden gaan realiseren en hiermee punten scoren.

8. Is Parlan mede afgewezen omdat zij niet kon aantonen dat zij eigen financiële middelen had om de nieuwe gebouwen neer te zetten?

Nee, dit is niet de reden waarom Parlan de aanbesteding niet heeft gewonnen. Het beschikken over voldoende financiële middelen om nieuwe gebouwen neer te zetten was geen criterium in de aanbesteding. Wel moesten de inschrijvende partijen verklaren dat zij over voldoende financiële en economische draagkracht beschikten om deze opdracht uit te kunnen voeren. Aanbieders die dit niet konden verklaren, zouden worden uitgesloten van de opdracht. Parlan is niet van de opdracht uitgesloten maar heeft met de aanbesteding kunnen meedoen. Parlan heeft de aanbesteding niet gewonnen omdat zij minder punten heeft behaald.

9. Klopt het dat de 18 gemeenten gezamenlijk in 2017 en 2018 jaarlijks 8 miljoen uitgaven voor JeugdzorgPlus in onze regio en dat dit bedrag inclusief onderwijs was? Klopt het dat voor dit bedrag jaarlijks 50 jongeren gesloten werden geplaatst in Transferium?

De aanbesteding liep in 2018 en de stukken zijn daarom gebaseerd op de jaren 2016 en 2017. In het selectiedocument is de omvang van de opdracht als volgt weergegeven: In 2016 en 2017 besteedde de aanbestedende dienst aan vergelijkbare opdrachten als waar deze aanbesteding betrekking op heeft de volgende bedragen:

Jaar 2016: € 8.317.959

Jaar 2017: € 8.737.136

De kosten voor het onderwijs worden bij een gesloten plaatsing gefinancierd door het ministerie van OCW. De gemeenten betalen dit niet.

Wat betreft het aantal jongeren: voor de NHN gemeenten waren gemiddeld vijftig bedden beschikbaar en voor Zuid-Kennemerland en IJmond tweeëntwintig bedden. Meerdere jongeren kunnen echter gebruik maken van een bed gedurende het jaar. In totaal hebben tachtig jongeren uit de NHN gemeenten in 2017 gebruik gemaakt van Transferium.

In het beschrijvend document is vervolgens gemeld dat er in 2017 41 jongeren zijn ingestroomd vanuit de regio Alkmaar, 22 vanuit de regio West-Friesland en 17 vanuit de regio Kop van Noord-Holland.

10. Is het juist dat in het kader van de aanbesteding de JeugdzorgPlus gegund is aan Horizon voor 12 miljoen exclusief de kosten van onderwijs? Zo ja, waarom zat het onderwijs niet in de prijs? Zat medisch ondersteunende therapie ook niet in de prijs? Hoeveel bedragen de extra kosten voor onderwijs en therapie tezamen voor de 18 gemeenten?

In de gunning is geen vast bedrag opgenomen. De JeugdzorgPlus is namelijk een ‘open einde’ regeling waarbij de kosten mede afhankelijk zijn van de instroom. Er kan dus geen vaste contractwaarde afgegeven worden. Wel is bij de aanbesteding aangegeven dat er een maximaal dagtarief van € 423,- is. Dit tarief is exclusief een eventuele aanvullende GGZ-behandeling of behandeling aan jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB). In het oude contract was aanvullende GGZ en LVB behandeling eveneens exclusief het dagtarief. De kosten voor het onderwijs worden bij een gesloten plaatsing gefinancierd door het ministerie van OCW. De gemeenten betalen dit niet.

Afhankelijk van het aantal jongeren/verblijfsdagen en eventueel aanvullende problematiek wordt in februari 2020 duidelijk wat de kosten voor de gemeenten voor het eerste jaar (2019) zijn.

11. Als het klopt dat de aanbesteding aan Horizon inderdaad zonder onderwijs en therapie is geweest, waar is de forse prijsverhoging van 8 naar maar liefst 12 miljoen dan op gebaseerd?

Het dagtarief is exclusief eventuele aanvullende GGZ of LBV behandeling. De kosten voor het onderwijs bij gesloten plaatsing worden betaald door het ministerie van OCW. De omvang van het contract hangt samen met het totaal aantal jeugdigen/verblijfsdagen. Waar het bedrag van twaalf miljoen euro vandaan komt, is ons niet bekend en is niet correct. Vooralsnog is het niet aannemelijk dat de ramingen uit het verleden (met als waarde € 8 miljoen) overschreden zullen worden.

12. Klopt het dat er nog 4,6 miljoen extra is betaald aan Transferium in 2019? Zo ja, wat was de noodzaak hiervan?

Gemeenten hebben in het belang van de zorgcontinuïteit - voor de kinderen die reeds in de JeugdzorgPlus van Transferium waren geplaatst - een regeling met Parlan getroffen. Het bedrag van € 4,6 miljoen komt overeen met de maximale kosten die aanvankelijk waren geraamd. De totale werkelijke kosten zijn aanzienlijk lager, namelijk € 1,8 miljoen over de periode februari-oktober 2019.Het gaat hierbij om de regeling leegstandscompensatie zodat jongeren in Transferium daar hun behandeling konden afmaken.

13. Hoeveel jongeren zijn thans gesloten geplaatst in Antonius het huidige onderkomen van JeugdzorgPlus-instelling Horizon? Klopt het dat dit nagenoeg de helft is van wat er voorheen in Transferium zat? Hoe verklaart u het dan dat de kosten bijna zijn verdubbeld terwijl er minder zorg geleverd wordt?

In de periode vanaf 4 februari tot 30 september 2019 hebben 51 jongeren uit NHN een machtiging gesloten plaatsing gekregen. 38 jongeren (75%) zijn in Antonius Bakkum geplaatst. Dertien jeugdigen (=25%) zijn elders geplaatst van wie acht bij Parlan/Transferium en vijf bij Horizon Harreveld op de specialistische behandelgroepen. Dit aanbod valt onder het landelijke transitiearrangement. Voor uw vraag over de kosten, zie antwoord op vraag 11.

In heel 2017 (Parlan/Transferium) hebben tachtig jongeren een gesloten machtiging gekregen. In de periode tot oktober 2019 hebben 51 jongeren een gesloten machtiging gekregen (acht maanden). In februari 2020 kan op basis van twaalf maanden beoordeeld worden of het totaal aantal hoger of lager is dan 2017 en wat de totale kosten bedragen.

14. Klopt het dat het bedrag van 12 miljoen waarschijnlijk nog veel verder zal gaan oplopen wanneer de kosten voor therapie en onderwijs nog doorberekend moeten worden?

Het bedrag van 12 miljoen is ons niet bekend.

Het is wel juist dat de eventuele aanvullende behandelingen bij de kosten voor het JeugdzorgPlus opgeteld dienen te worden. De kosten voor het onderwijs niet. Zie het antwoord op de vragen 10 en 11.

15. Als het klopt dat zowel onderwijs als therapie niet meegenomen zijn in de prijs waarom is dat dan vooraf niet duidelijk gecommuniceerd naar buiten toe?

Onderwijs bij gesloten plaatsing is zoals gezegd in het antwoord bij vraag 10 geen kostenpost voor gemeenten. In de nota van inlichtingen van 2 juli 2018 is gepubliceerd dat de kosten voor de jeugd-GGZ en LVB geen onderdeel zijn van het tarief. Dit is geheel conform de wijze van financieren in het verleden. De nota van inlichtingen is een openbaar document en was voor alle aanbieders en alle overige geïnteresseerden toegankelijk.

16. Klopt het dat de exorbitante kosten voor deze aanbesteding zonder enige vorm van tegenspraak geaccepteerd zijn door de belangenbehartiger van de gemeenten?

De kosten voor de JeugdzorgPlus zijn – zoals gezegd in de antwoorden bij de vragen 10 en 11 - afhankelijk van de aantallen jeugdigen/verblijfsdagen. Indien u met de benaming ‘exorbitante kosten’ refereert aan het bedrag van 12 miljoen dat u eerder heeft genoemd herkennen wij dit niet. Vooralsnog is het niet aannemelijk dat de ramingen uit het verleden overschreden zullen worden.

17. Hoe kan het dat slechts een en dezelfde belangenbehartiger van de gemeenten zowel het voortraject, de aanbestedingsprocedure en vervolgens het huidige contractmanagement uitvoert? Wat is de reden hiervan?

Deze aanname is onjuist. De aanbestedingsprocedure kent verschillende fasen met verschillende partijen. Hieronder wordt dit uitgelegd.

Op verschillende momenten tijdens deze aanbestedingsprocedure heeft bestuurlijke besluitvorming plaatsgevonden.

18. Bent u op de hoogte van het feit dat de hoogste bestuurder van iHub, waar Horizon onder valt, de touwtjes stevig in handen heeft en via diverse omzichtige bv’s hoogstwaarschijnlijk een riant inkomen genereert en daarmee ver boven de Balkenendenorm zit?

Wij zijn bekend met de Wet normering topinkomens. Voor de bepaling van het jaarsalaris moeten wij uitgaan van de gegevens zoals die in het jaarverslag zijn opgenomen. Het jaarsalaris bedraagt € 185.965,73. Dit is het bedrag zoals dit tijdens de accountantscontrole is vastgesteld door de accountant van Horizon. Zoals gebruikelijk is hierbij rekening gehouden met de anticumulatiebepaling. Dat betekent dat de accountant conform de geldende regelgeving niet heeft gecontroleerd of er sprake is van een bezoldiging bij andere (gelieerde) instellingen die ook binnen de WNT vallen. Dit kan binnen of buiten de gelieerde instellingen zijn van Horizon.

De gecontroleerde bedragen vallen binnen de geldende WNT normen zoals die nu gesteld zijn. Als gemeente hebben wij geen (directe) relatie met gelieerde ondernemingen van Horizon en derhalve kunnen wij deze verbanden ook niet leggen. Om deze reden hebben wij de vraag voorgelegd aan Horizon. Zij reageren als volgt:

Het jaarsalaris van de hoogste bestuurder van Horizon (dit is de bestuurder van iHUB) bedroeg in 2018 totaal, inclusief alles, € 185.965,73 en valt daarmee binnen de Wet Normering Topinkomens (WNT, norm 2018 max 189k). Het salaris wordt betaald vanuit werkmaatschappij Horizon en daarom ook in die jaarrekening verantwoord. Er zijn geen verdere management fees, emolumenten e.d. vanuit andere entiteiten. De doorbelasting van Horizon naar de andere werkmaatschappijen is zichtbaar gemaakt in de desbetreffende jaarrekeningen als beloning van de bestuurder. Dit betreft dus geen uitbetaling aan de bestuurder, maar een weergave van de doorbelasting. E.e.a. is volledig gecontroleerd en goedgekeurd door accountantskantoor EY.”

19. Waar is de keuze op gebaseerd dat slechts drie gemeenten, namelijk Hollands Kroon, Heerhugowaard en Hoorn, min of meer de regie hadden in de aanbesteding?

Er zijn drie bovenregionale contracten waarop de achttien NHN-gemeenten samenwerken. Per dossier/contract is er een ‘eerst verantwoordelijke regio’ benoemd. De regio Alkmaar is penvoerder op het dossier JeugdzorgPlus, De Kop van Noord-Holland voor Integrale Crisisdienst en West-Friesland voor Veilig Thuis. Per regio worden wethouders benoemd als portefeuillehouder op de dossiers. De wethouder van gemeente Heerhugowaard was ten tijde van de aanbesteding de 1e woordvoerder voor de JeugdzorgPlus (per 1 september jl is dit overgenomen door een wethouder van Castricum). Deze wethouder stemde af met de wethouders van de gemeente Hoorn (namens West Friesland) en de gemeente Hollands Kroon (namens Kop van Noord Holland).

20. Waarom is specifiek voor Hollands Kroon gekozen en niet bijvoorbeeld voor een andere grote gemeente zoals Den Helder?

De regiogemeenten bepalen onderling welke gemeente een regio in de bovenregionale stuurgroep afvaardigt en welke bestuurder inhoudelijk aanhaakt op welk dossier.

21. Klopt het dat Hollands Kroon haar bevoegdheden voor de jeugdzorg heeft gedelegeerd aan een bedrijf genaamd Incluzio Hollands Kroon BV?

Het is juist dat de gemeente Hollands Kroon Incluzio heeft gecontracteerd. Op basis van partnerschap werken Hollands Kroon en Incluzio samen waarbij Incluzio de taken uit de jeugdwet uitvoert. Incluzio is hiervoor gemandateerd door gemeente Hollands Kroon.

22. Klopt het dat dit bedrijf via andere vennootschappen, die vervolgens weer een belang hebben in de Opvoedpoli, gelieerd is aan Horizon BV?

De Opvoedpoli BV en Stichting Horizon maken onderdeel uit van de iHUB Alliantie. De Stichting iHUB is bestuurder van beide organisaties. Overigens is alleen de Opvoedpoli een B.V.; verder zijn er alleen Stichtingen binnen iHUB.

Opvoedpoli B.V. kent een aantal aandeelhouders, namelijk Stichting iHUB, Stichting Horizon en Radar Groep B.V. De aandelen van Stichting Horizon zijn gecertificeerd naar Stichting iHUB, zodat de zeggenschap geheel bij Stichting iHUB ligt.

De Radar Groep is gelieerd aan Incluzio. De Radar groep heeft totaal 0,08% van de aandelen van Opvoedpoli, met een stemrecht van 0,01% en een winstrecht van 14,7%. Het laatste getal, het winstrecht, is in de jaarrekening van de Opvoedpoli helaas onjuist opgenomen als het aandelenpercentage van Radar in de Opvoedpoli. De zeggenschap van Radar over de Opvoedpoli is dus minder dan 1% en niet van invloed op besluiten van de Opvoedpoli rondom aanbestedingen e.d.

23. Heeft Incluzio Hollands Kroon BV invloed kunnen uitoefenen op de tekst van de inkoopstrategie en/of de keuze van de leden van de beoordelingscommissie?

Nee. Incluzio heeft input geleverd bij de voorbereiding van de aanbesteding zoals omschreven bij vraag 17. Verder heeft Incluzio geen rol gehad in de aanbesteding of bij de keuze van de leden van de beoordelingscommissie.

24. Bent u op de hoogte van het feit dat Horizon inmiddels een verbod heeft ingesteld op het doorverwijzen van jongeren naar Transferium die onverhoopt toch gesloten zorg nodig hebben en dat als gevolg hiervan jongeren nu ver buiten de regio geplaatst worden, geheel tegen het advies van verschillende jeugdrechters in?

De achttien gemeenten hebben Horizon de volledige opdracht JeugdzorgPlus gegund. Dit betekent dat Horizon alle jeugdigen uit de NHN-gemeenten met een gesloten machtiging dient te behandelen. Horizon heeft geen verbod ingesteld, maar handelt hiermee in de lijn van de aanbesteding.

De reden dat jeugdigen buiten de regio geplaatst worden is omdat er sprake is van specifieke problematiek waardoor op basis van specialisme passend bij de zorgproblematiek plaatsing buiten de regio gewenst is (zie ook vraag 26). Dit was ook bij het oude contract een gebruik.

25. Wat is de reden dat Horizon dit verbod heeft ingesteld?

Zie het antwoord op vraag 24: Horizon heeft geen verbod ingesteld.

26. Klopt het dat een aantal van deze jongeren hierdoor al doorverwezen zijn naar het ver weg gelegen Harreveld in de Achterhoek?

Nee Horizon heeft niet als gevolg van een verbod jongeren doorverwezen naar Harreveld.

Horizon en gemeenten hebben altijd gesteld dat een beperkt aantal jeugdigen niet in Antonius / JouwZorg opgevangen kan worden. U dient dan te denken aan jeugdigen met specifieke problematiek zoals loverboy-problematiek, eerwraak of zware psychiatrische problemen. Deze beperkte groep jongeren kan en mag buiten de regio in een andere JeugdzorgPlus-voorziening van Horizon geplaatst worden.

In de periode vanaf 4 februari tot 30 september 2019 hebben 51 jongeren uit NHN een machtiging gesloten plaatsing gekregen. 38 jongeren (75%) zijn in Antonius Bakkum geplaatst. Dertien jeugdigen (=25%) zijn elders geplaatst van wie acht bij Parlan/Transferium en vijf bij Horizon Harreveld op de specialistische behandelgroepen.

27. Bent u bereid een diepgravend onderzoek te starten naar deze aanbestedingsprocedure?

Voor en tijdens de aanbestedingsprocedure is toezicht gehouden op de uitvoering van de procedure. Dit is nadien ook nog door de onafhankelijke rechtbank beoordeeld. Deze heeft geconcludeerd dat gemeenten een rechtmatige aanbesteding hebben gevoerd. Op grond van deze feiten zien wij geen aanleiding tot een dergelijk onderzoek.